Edimin ifasına fesat karıştırma suçu TCK 236 maddesinde sanayi ekonomi ve ticarete ilişkin suçlar başlığı altında düzenlenmiştir. Gerek edimin ifasına fesat karıştırma suçu ile gerekse ihaleye fesat karıştırma suçu ile kaynakların etkin kullanılması amaçlanmıştır. TCK 235. Maddesinde düzenlenen ihaleye fesat karıştırma suçundan farklı olarak söz konusu ihale kararının kesinleşmesi ve akabinde yapılan sözleşmenin imzalanmasına müteakip meydana gelecek usulsüzlükler düzenlenmiştir. 

Genel olarak ihaleye ilişkin sözleşme imzalanmasından sonraki işlemler 4735 sayılı kamu ihale sözleşmelerine uygun olmak zorundadır. 4735 sayılı kanunu aykırılık ayrıca TCK 236 maddesinde belirtilen edimin ifasına fesat karıştırma suçunu oluşturmaktadır.

Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçu Cezası

TCK Madde 236;  “Kamu kurum veya kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, bunların iştirakiyle kurulmuş şirketler, bunların bünyesinde faaliyet icra eden vakıflar, kamu yararına çalışan dernekler ya da kooperatiflere karşı taahhüt altına girilen edimin ifasına fesat karıştıran kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”

Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçu Unsurları

Edimin ifasına fesat karıştırma suçu bir çeşit seçimlik hareketli bir suçtur. Bu seçimlik hareketler TCK 236/2. Maddesinde belirtilmiştir. İhaleye fesat karıştırma suçunda olduğu gibi edimin ifasına fesat karıştırma suçunda da failin “hileli bir davranış” sonucu suçun işlenmesi mümkündür, bu nedenle kasıtlı olarak işlenebilen suçlardandır. Aşağıda suçun işleniş biçimleri hakkında bilgiler verilmiş olup, failin bu seçimlik hareketlerinin tümünün ortak özelliği hileli bir davranış ile gerçekleştirilmesidir.

Tıpkı ihaleye fesat karıştırma suçu gibi fail açısından seçimlik hareketli bir suçtur.

Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçunda Seçimlik Hareketler

Farklı Mal veya Hizmetin Kabul Edilmesi

İhale kararında veya sözleşmede evsafı belirtilen maldan başka bir malın teslim veya kabul edilmesi; 4734 sayılı kamu ihale kanununa uygun bir şekilde yapılan ihale sonucu taraflar aralarında düzenlenen sözleşmeye bağlı kalmak zorundadırlar. Sözleşmede belirtilen mal veya hizmetler hileli bir davranış ile belirtilen nitelikler dışında teslim edilmesi veya ihale komisyonunca bu durum bilinerek teslim alınması halinde TCK 236 maddesi gereğince edimin ifasına fesat karıştırma suçu oluşacaktır.  

Eksik Mal veya Hizmetin Teslim ve Kabul Edilmesi

İhale sözleşmesinde belirtilen miktardan eksik miktarda malın teslim veya kabul edilmesi;4735 sayılı kamu ihale sözleşmelerine uygun bir şekilde düzenlenen sözleşmelerde genel olarak teslim edilecek olan malın miktarı da belirtilmektedir. Mal ya da hizmetin sözleşmede belirtilen miktardan eksik olması halinde bu kez edimin ifasına fesat karıştırma suçu oluşacaktır. (TCK 236/2-b) Yargıtay 5. Ceza Dairesi 2014/3515 Esas ve 2018/2874 sayılı kararında;

Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçu Yargıtay Kararı

“ … hizmet binası yapım işinde yapılmayan bazı işlerin, yapılmış gibi gösterilerek hak ediş bedellerinin ödendiği, eksik yapımlar neticesinde yüklenici firmaya toplam ….. TL fazla ödeme yapılarak kamunun zarara uğratıldığı, hak edişleri, ödeme evraklarını düzenleyen ve kontrol eden görevliler ile geçici ve kesin kabul komisyonu üyesi ve ödemeleri onaylayan sanıkların bu şekilde üzerlerine atılı suçu işledikleri iddia edilen olayda, söz konusu ihale kapsamında imzalanan sözleşme sonrası edimin ifası sırasında eksik ve kusurlu imalat yapıldığı halde işin kabul edildiği şeklindeki isnadın sübutu halinde edimin ifasına fesat karıştırma suçunu oluşturabileceği,

Bu itibarla yapım işine ilişkin ihale ve teslim evrakları getirtilerek tüm bilgi ve belgeler birlikte değerlendirilip sanıkların edimin ifası sürecindeki görev ve sorumlulukları da belirlendikten sonra hâsıl olacak sonuca göre hukuki durumlarının tayin ve takdiri gerekirken eksik inceleme sonucu yazılı şekilde beraat hükümleri kurulması Kanuna aykırıdır.”

Denilmek suretiyle; malın veya hizmetin eksik teslim edilmesi durumunun TCK 236/2-b maddesi uyarınca edimin ifasına fesat karıştırma suçunu oluşturacağını vurgulamıştır.

Edimin İfa Edilmemesi

Edimin ihale sözleşmesinde belirtilen sürede ifa edilmemesine rağmen, süresinde ifa edilmiş olarak kabul edilmesi; TCK 236/2-c maddesi genel olarak kamu görevlisi tarafında işlenmesi mümkün bir seçimlik harekettir. İhale sözleşmesinde 4735 sayılı yasa da belirtildiği şekilde malın veya hizmetin teslim veya ifa süresi hiçbir kıyas ve tereddüde mahal vermeyecek şekilde belirtilmesi gereklidir. Malın veya hizmetin ihale sözleşmesinde belirtilen süreler geçmesine rağmen teslim edilmesine rağmen ihale komisyonu üyelerince zamanında teslim edildiği kabul edilerek teslim alınması TCK 236 maddesi uyarınca edimin ifasına fesat suçunu oluşturmaktadır. Ayrıca hizmet veya malın bu şekilde süresi geçmesine rağmen teslim alınmasında herhangi bir menfaatinin bulunduğu tespit edilmesi halinde kamu görevlisi ayrıca eylemin vasfına göre rüşvet, görevi ihmal veya görevi kötüye kullanma gibi suçlardan yargılanacaktır.

Şartnameye Aykırı Mal veya Hizmetin Kabul Edilmesi

Yapım ihalelerinde kullanılan malzemenin sözleşmede belirlenen şartlara veya miktara uygun olmamasına rağmen kabul edilmesi; 4734 sayılı kamu ihale kanunun 4. Maddesi gereğince; otoyol, demiryolu, havaalanı, karayolu, köprü, baraj veya metro gibi tesislerin yapılması için ihaleyi kazanan şirket ve kamu kuruluşu veya TCK 236/1 maddesinde sayılı dernek, vakıf, kooperatif gibi kuruluşlar arasında eser sözleşmesi yapılmaktadır. Bu sözleşmede yapılacak işin mahiyeti ve kullanılacak malzemelerin özellikleri detaylı olarak belirtilmektedir. Bu sözleşmede yazılı nitelik ve özelliklerin dışında herhangi bir malzeme kullanılmasına rağmen sözleşmede belirtilen özellikleri taşıdığı kabul edilerek eserin kabul edilmesi TCK 236/2-d maddesi uyarınca edimin ifasına fesat karıştırma suçunu oluşturmaktadır.

Hizmet niteliğindeki edimin, ihale sözleşmesinde belirtilen şartlara göre verilmemesine veya eksik verilmesine rağmen verilmiş gibi kabul edilmesi; TCK 236/2-e maddesi ile kamu kurum veya kuruluşlarının hizmet alımı sırasında meydana gelen usulsüzlükler yaptırım altına alınmıştır. Şöyle ki ihale sözleşmesinde belirtilen şartlarda belirtilen şartlarda hizmet verilmemiş olmasına veya bu hizmetlerin belirtilen miktardan eksik verilmiş olmasına rağmen hizmetin tam olarak verildiği kabul edilmesi edimin ifasına fesat karıştırma suçunu oluşturmaktadır.

Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçunda Yargılama

Edimin ifasına fesat karıştırma suçunda yargılama görevi Asliye Ceza Mahkemelerindedir. Edimin ifasına fesat karıştırma suçuna kamu görevlisinin iştirak ederek menfaat temin ettiğinin tespit edilmesi halinde kamu görevlisi ayrıca rüşvet veya görevi kötüye kullanma suçlarından yargılanması yapılacağından özellikle rüşvet suçu açısından yargılama görevi Ağır Ceza Mahkemeleridir.

Edimin ifasına fesat karıştırma suçunda belirtilen seçimlik hareketlerin birçoğu kamu görevlileri tarafından işlenmesi olası olduğundan kamu görevlisi veya ihale komisyonu üyelerinin edimin ifasına fesat karıştırma nedeniyle menfaat temin ettiğinin tespit edilmesi halinde başkaca suçlardan yargılanmaları mümkündür. Yapılan yargılama sonucunda eylemin niteliğine göre ilgilinin kamu görevinden çıkarılma gibi ciddi neticeleri olabileceğinden bu konuda uzman bir ceza avukatı vasıtası ile soruşturma ve kovuşturmanın yürütülmesi yararlı olacaktır.

Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçu Zamanaşımı Süresi

Tıpkı ihaleye fesat karıştırma suçunda olduğu gibi edimin ifasına fesat karıştırma suçu içinde ceza üst sınırları itibariyle zamanaşımı süresi 15 yıldır.