İftira suçu ve cezası 5237 sayılı Türk Ceza Kanunumuzun “Adliyeye Karşı Suçlar” başlığı altında 267 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. TCK 267 maddesinde yapılan tanıma göre; İlgili hakkında adli soruşturma ya da kovuşturma yapılması veya idari yaptırım uygulanması amacıyla işlenmediğini bildiği bir fiili işlenmiş gibi ihbar ve şikayette bulunmak iftira suçunu oluşturur.

İftira suçu cezası; TCK 267/1 maddesinde yapılan tanıma göre temel şekilde işlenmesi halinde cezai yaptırımı 1 yıl ile 4 yıl arasında hapis cezasıdır. Ancak TCK 267 maddesinin alt bentlerinde yer alan seçimlik hareketlerin söz konusu olması halinde çok daha ciddi cezai yaptırımlarla karşılaşmak olasıdır.

İftira suçunun unsurları ile suç uydurma suçunun unsurları ve suçların işleniş biçimleri oldukça benzerlik göstermesi sebebiyle öncelikle her iki suçun ayrımının anlaşılmasının gerektiğini düşünüyoruz. Bu nedenle “Suç Uydurma ve İftira Suçu Farkı Nedir?” başlıklı yazımızı incelemenizi tavsiye ederiz.

İftira Suçu Unsurları

İftira suçları fail açısından seçimlik hareketli bir suçtur. Bu nedenle suçun unsurları da değişiklik gösterir. Genel hatları ile iftira suçunun unsurlarını ve özelliklerini aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.

İftira Suçunda Hukuka Aykırı Bir Fiil İsnat Edilmelidir

En önemli ve öne çıkan unsuru isnadın niteliğidir. TCK 267 maddesinde yapılan tanımdan da anlaşılacağı üzere suçun mağduruna isnat edilen fiil hukuka aykırı bir fiil olması gerektiğidir. Hukuka aykırılık bir suç isnadı şeklinde olabileceği gibi idari yatırım olan bir fiil isnadı şeklinde de olabilir. Konuyu bir örnek ile açıklamak daha anlaşılabilir olacaktır. Herhangi bir kamu görevlisinin kendisinden rüşvet istediğini iddia edilmesi ceza kanunumuzda “rüşvet suçu” olarak düzenlenmiştir. İzinsiz ve rıza dışı kamuya ait alanlara afiş asmak 5326 sayılı Kabahatler Kanunumuzun 42. Maddesi uyarınca idari para cezası gerektiren bir fiildir. Suçun mağduruna benzer şekillerde asılsız isnatlarda bulunmak iftira suçunu oluşturacaktır.

Görüldüğü gibi suçun oluşması için isnat edilen fiilin ceza kanunumuzda suç olarak tanımlanmış olması veya idari para cezası şeklinde bir yaptırımının bulunması açısından bir ayrım yapılmamıştır. Her iki durumda hukuka aykırı fiil isnadı olması sebebiyle suçun unsurlarının oluşması için yeterli olacaktır.

İftira Suçunda Kast

Niteliği itibariyle iftira özel kast ile işlenebilen bir suçtur. TCK 267 maddesinden de anlaşılacağı üzere failin yukarıda detaylarını paylaşmış olduğumuz hukuka aykırı fiilin gerçekleşmediğini bildiği halde hareket etmiş olması gerekir. Yine aynı şekilde ortada hukuka aykırı bir fiil olmasına rağmen bunun isnat edilen mağdur tarafından gerçekleştirilmediğini bilerek ihbar veya şikayette bulunmakta suçun oluşması için yeterli olacaktır.

Ayrıca failin isnat etmiş olduğu bu hukuka aykırı fiil nedeniyle mağdur hakkında adil veya idari açıdan herhangi bir cezalandırma yoluna gidilip gidilmemesinin bir önemi yoktur. Yetkili makamın bu isnadı öğrenmesi suçun oluşması için yeterlidir. Ancak yazımızın ilerleyen bölümlerinde daha detaylı belirteceğimiz şekilde mağdur hakkında ceza verme yoluna gidildikten sonra iftiranın anlaşılması halinde fail hakkında daha ağır ceza verme yoluna gidilmesine zemin hatırlayacaktır. Özetle iftira suçunda failin asıl amacı mağdurun hakkında adli veya idari soruşturma başlatılması ve başlatılan bu soruşturmalar sonunda cezalandırılmasıdır.

İsnadın Gerçek Olmadığının Bilinmesi

Suçun unsurları orasında önemli olan ve üzerinde durulması gereken bir konudur. Madde metninde yapılan tanımdan da anlaşılacağı üzere failin isnat etmiş oldu hukuka aykırı fiilin gerçekleşmediğini bilerek hareket etmesi gerekir. Aksi bir şekilde düzenleme hak arama özgürlüğünün kısıtlanabileceği sonucunu da doğurabilecektir.

İftira Suçunun İşleniş Biçimleri

Yazımın başında da belirttiğimiz gibi fail açısından seçimlik hareketli bir suçtur. İftira suçu genel olarak ihbar yolu ile veya şikayet yolu ile işlenmektedir.

İhbar Yolu İle İftira Suçu

İhbar yoluyla iftira genellikle takibi şikayete tabi olmayan suçlar ile idari yaptırım gerektiren hukuka aykırı fiillerde söz konusu olur. Zira takibi şikayete tabi suçlarda mağdurun kolluk kuvveti veya Cumhuriyet Savcılığına bizzat veya vekili aracılığı ile şikayette bulunması gerekir. İhbarın yazılı, sözlü veya online iletişim kanallarının kullanılarak işlenmesinde bir ayrım yoktur. Burada önemli olan husus ihbarın yetkili merciler tarafından öğrenilmesidir. Diğer bir ifade ile mağdur hakkında adli veya idari soruşturma başlatılmasını sağlayacak her türlü asılsız ihbar suçun konusunu oluşturabilir.

Şikayet Yoluyla İftira Suçu

Şikayet yoluyla iftira genellikle takibi şikayete tabi suçlarda söz konusu olur. Failin Cumhuriyet Savcılığı veya kolluk kuvveti gibi mercilere başvurarak kendisine yönelik bir suç işlendiği yönünde şikayette bulunabilir. Bu durumda suç uydurma ve iftira suçu farkı öne çıkar. En önemli fark mağdurun kimliğinin belili olup olmadığı veya şikayette bulunulan kişinin tespit edilip edilemeyeceğidir.

Failin cezalandırılmasında suçun ihbar yolu ile veya şikayet yolu ile işlenmesi konusunda bir ayrım yoktur. Her iki durumda da diğer iftira suçunun unsurları oluşması halinde fail hakkında ceza verme yoluna gidilebilir.

İftira Suçunda Daha Ağır Cezayı Gerektiren Haller

İftira suçunun nitelikli ve daha ağır cezayı gerektiren halleri TCK 267/2,3,4,5,6 maddelerinde sıralanmıştır. TCK 267/2 maddesine göre maddi eserler ve yeni deliller uydurarak suçun işlenmesi halinde fail hakkında verilecek olan hapis cezasında 1/2 (yarı oranında) arttırılmasına neden olacaktır.

Mağdur hakkında isnat edilen fiilden dolayı beraat veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş olsa da fail isnat etmiş olduğu bu fiilden dolayı tutuklanmış olması veya gözaltına alınmış olması halinde de yine fail hakkında verilecek olan ceza yarı oranında arttırılır.

Nitelikli İftira Suçu Cezası

Failin isnat etmiş olduğu bu fiilden dolayı mağdur hakkında ağırlaştırılmış müebbet veya müebbet hapis cezasına hükmedilmiş olması halinde iftara suçunu işleyen fail hakkında 20 ile 30 yıl arasında hapis cezasına hüküm olunur. Ayrıca verilen bu hapis cezasının infazına başlanılmış olması halinde verilecek olan ceza yarı oranında arttırılacaktır. Mağdur cezasının infazına başlanması, gözaltı veya tutuklama tedbiri uygulanması halinde ise fail hakkında ayrıca TCK 109 maddesi gereğince “kişiyi hürriyetinden yoksun kılma” suçundan hüküm kurulur.

İftira Suçu Cezası

Suçun TCK 267/1 maddesinde yer alan tanındaki şekilde işlenmesi halinde fail hakkında 1 yıl ile 4 yıl arasında hapis cezası öngörülmüştür. Ancak yukarıda da belirttiğimiz gibi delil uydurmak şeklinde veya mağdur hakkında failin isnat etmiş olduğu fiillerden dolayı cezai hüküm kurulmuş olması halinde veya cezanın infazına başlanılmış olması halinde çok daha ağır cezai yaptırımlarla karşılaşmak mümkündür.

İftira Suçunda Etkin Pişmanlık

İftira suçlarının işleniş biçimi ve niteliği itibariyle fail hakkında etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması mümkündür. Failin pişmanlık göstermesi halinde hangi aşamada pişmanlık gösterdiğine göre farkı cezada indirimler yer almaktadır.

• Fail, mağdur hakkındaki iftirasından ilgili hakkında adli ve idari soruşturma başlatılmadan dönmüş olması halinde verilecek olan cezada 4/5 oranında indirim yapılır. (TCK 269/1)
• İsnat edilen fiil nedeniyle mağdur hakkında kovuşturma aşamasına geçilmeden dönülmüş olması halinde 3/4 oranında ceza indirimi yapılır. (TCK 269/1)
• Mağdur hakkında kovuşturma aşamasına geçilmiş olmasına rağmen herhangi bir hüküm verilmeden etkin pişmanlığın gösterilmesi halinde 2/3 oranında,
• Mağdur hakkında hüküm verilmiş olsa da infaz aşamasına geçilmeden gösterilen etkin pişmanlık halinde 1/2 oranında,
• Ceza infazının başlamasından sonra gösterilen etkin pişmanlık ise 1/3 oranında ceza indirimi yapılır.

Yine benzer şekilde etkin pişmanlığın mağdur hakkında idari soruşturma ve idari ceza verilmeden gösterilmesi halinde de farklı ceza indirimleri düzenlenmiştir. (TCK 269/4)

İftira Suçu Zamanaşımı Süresi

Ceza alt ve üst sınırları itibariyle iftira suçu zamanaşımı süresi 8 yıldır. Ancak diğer suçlardan farklı olarak iftira suçlarında zamanaşımı süresi, suçun işlenmiş olduğu tarihte başlamayıp mağdurun kendisine isnat edilen fiili gerçekleştirilmediğinin öğrenilmesinden itibaren başlamaktadır.

Sosyal Medyada İftira Suçu

İftira suçunun sık işleniş biçimlerinden birisi de sosyal medya aracılığı ile suçun işlenmesidir. Niteliği itibariyle “basın yayın yoluyla iftira” olarak kabul edilir. Suçun sosyal medya aracılığı ile işlenmesi hakaret suçunun aksine farklı bir cezai yaptırıma bağlanmamıştır. Ancak suçun bu şekilde işlenmesi halinde sanık hakkında verilecek mahkumiyet kararı yine aynı yol ile masrafları sanıktan alınmak üzere ilan olunur.

Takipsizlik Kararı Sonrası İftira Suçu

Takipsizlik kararı (KYODK) soruşturma aşamasında suçun şüpheli tarafından işlenmediği, şüphelinin üzerine atılı suçun unsurlarının oluşmadığı ve delil yetersizliği gerekçeleri ile verilebilir. Ancak bütün takipsizlik kararı sonrasında suçun oluştuğu sonucu doğmaz. Soruşturma aşamasında şüpheli hakkında takipsizlik kararı verilmesi halinde de yine yukarıda detaylarını paylaştığımız iftira suçu unsurlarının oluşması gerekir.

İftira Suçu Nasıl İspatlanır?

İftira suçunun kanıtlanmasında yazılı veya sözlü her türlü delil kullanılabilir. Tanık beyanları önemli bir yere sahip olmasa da suçun faili pişmanlık göstererek suçunu itiraz edebilmektedir. Bunlar dışında ise mağdura yönelik isnada ilişkin resmi evraklar isnadın gerçek dışı olduğunun tespitinde önemli bir yere sahiptir.

İftira Suçu Nedeniyle Tazminat

Mağdurun kendisine yönelik bir iftira halinde üzüntü ve keder duyması kuvvetle muhtemel bir durumdur. Ayrıca tutuklama, ceza infazı, cezaevinde geçirilen süre veya gözaltı gibi durumlarda mağdurun mal varlığında bir eksilmeye sebebiyet verecek durumlardır.

Her iki durumda da maddi – manevi tazminat yükümlülüğü doğabilmektedir. İftira suçunun kanıtlanmasından sonra mağdur buna dayanarak maddi ve manevi tazminat davası açabilecektir. İftiranın niteliği, uğranılan zararın büyüklüğü ve tarafların ekonomik durumlarına göre maddi ve manevi tazminat miktarı da değişiklik gösterir. Bu konuda görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleridir.

İftira Atılan Biri Ne Yapmalı

TCK 267. maddesi takibi şikayete tabi suçlar arasında yer almaz. Suçun öğrenilmesi ile re’sen soruşturma yapılır. Yapılan soruşturma sonunda iftira suçu unsurları oluşması halinde şüpheli hakkında kamu davası açılır. Ancak genellikle suçun öğrenilmesi şikayet yoluyla gerçekleşir. Bu nedenle kendisine yönelik iftira atılan birisinin kolluk kuvveti veya Cumhuriyet Savcılığına müracaat ederek şikayet hakkını kullanmasında fayda vardır.

Şikayet Asılsız Çıkarsa Ne Olur?

İftira suçu unsurları başlığımızda da detaylı bir şekilde değindiğimiz gibi; Suçun oluşması için hukuka aykırı bir fiil isnat edilmesi ile birlikte bunun asılsız olması gerekmektedir. Ancak ihbarın / şikayetin asılsız olması tek başına suçun oluşumu için yeterli değildir. Bunun dışında failin bu ihbar veya şikayetin asılsız olduğunu bilerek hareket etmesi gerekir.

İftira Suçu Şikayet Süresi Ne Kadardır?

Suçun takibi şikayete tabi suçlardan olmadığını daha önce de belirtmiştir. Bu nedenle herhangi bir şikayet süresi öngörülmemiştir. Ancak herhangi bir şikayete tabi olmayan suçtan dolayı soruşturma yapılabilmesi için bunun zamanaşımı süresi içerisinde öğrenilmiş olması gerekir. İftira suçunda ise 8 yıllık zamanaşımı süresi geçerli olup, bu süre iftiranın öğrenilmesinden itibaren başlamaktadır.