Tutuklama Kararına İtiraz (CMK 100 – 101)

Ceza Muhakemesi Kanunumuzda yer alan güvenlik tedbirlerinin en ağırı CMK 100 ve CMK 101 maddesinde yer alan tutuklama kararıdır. Diğer güvenlik tedbirlerinde olduğu gibi şüpheli ve sağın hürriyetini kısıtlayıcı bir karardır. Bu nedenle tutuklama kararları da diğer güvenlik tedbirlerinde olduğu gibi hakim tarafından verilebilecek bir karardır. Yine tutuklama kararına itiraz da hakim tarafından incelenerek karara bağlanır.

Tutuklama kararına itiraz nereye ve nasıl yapılır, tutuklamaya itiraz kimler tarafından yapılır ve tutuklamaya itiraz kaç günde sonuçlanır gibi sorulara detaylı bir şekilde cevap vermeden önce yazımızın sonunda paylaşacağımız tutuklama kararına itiraz dilekçesi üzerinde kullanacağımız CMK 100 – 101 maddelerinde yer alan tutuklama nedenleri üzerinde duralım.

Hangi Durumlarda Tutuklama Kararı Verilir

Hangi durumlarda tutuklama kararı verileceği konusunda gerekli düzenlemeler CMK 100 ve devamı maddelerinde yapılmıştır. Buna göre aşağıdaki durumların bir veya bir kaçının varlığı halinde sanık / şüpheli hakkında tutuklama kararı verilebilir. Yine bu tutuklama nedenlerinin soruşturma veya kovuşturma aşamasında ortadan kalkması veya tutuklama nedenlerinin oluşmadığının düşünülmesi halinde tutuklama kararına itiraz dilekçesi ile tutuklama kararının kaldırılması için talepte bulunulabilir.

Tutuklama Nedenleri

• Kuvvetli suç şüphesinin varlığı
• Sanık veya şüphelinin kaçma ve saklanma şüphesinin bulunması
• Şüpheli / sanığın tanık, mağdur veya yargılamaya etki edecek diğer kişilere baskıda bulunması ihtimali
• Hakkında tutuklama kararı verilecek kişinin delilleri yok etme, gizleme veya değiştirme ihtimalinin bulunması

Tutuklama Kararı Verilebilecek Suçlar

Tutuklama kararı verilebilecek suçlar CMK 100/3 maddesinde sıralanmıştır. Bu suçlar uygulamada genellikle “katalog suçlar” olarak da bilinir. Ancak tutuklama kararının verilmesi için sanığın veya şüphelinin üzerine atılı suçun CMK 100/3 maddesinde yer alan suçlardan olması zorunluluğu yoktur.

Bu nedenle uygulamada adi suç olarak bilinen “tehdit, hakaret, basit yaralama suçu” gibi suçlardan dolayı da tutuklama kararı verildiği görülebilmektedir. Ancak tutuklama kararına itiraz sonucu bu suçlardan dolayı verilen tutuklama kararlarının kaldırılması kuvvetle muhtemeldir.

• Soykırım ve İnsanlığa Karşı Suçlar
• Soykırım (TCK 76)
• İnsanlığa karşı suçlar (TCK 77)
• Örgütlü Suçlar (TCK 78)
• Göçmen Kaçakçılığı ve İnsan Ticareti
• Göçmen Kaçakçılığı (TCK 79)
• İnsan Ticareti (TCK 80)
• Yaşama Karşı Suçlar
• Kasten Öldürme (TCK 81)
• Tasarlayarak Kasten Öldürme (TCK 82)
• Kasten Öldürmenin İhmali Davranışla İşlenmesi (TCK 83)
• Vücut Dokunulmazlığına Karşı Suçlar
• Kasten Yaralama (TCK 86/3-b,e,f)
• Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Yaralama (TCK 87)
• Eşe Karşı Kasten Yaralama
• Kasten Yaralama Suçunun Sağlık Çalışanlarına Karşı İşlenmesi
• İşkence ve Eziyet Suçları
• İşkence (TCK 94)
• Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış İşkence (TCK 95)
• Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar
• Cinsel Saldırı (TCK 102)
• Çocukların Cinsel İstismarı (TCK 103)
• Hırsızlık
• Yağma / Nitelikli Yağma
• Uyuşturucu Madde İmal ve Ticareti
• Suç İşlemek Maksadıyla Örgüt Kurma
• Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar
• Anayasal Düzene Karşı Suçlar
• 6136 Sayılı Yasanın 12 Maddesi (Silah Kaçakçılığı)

Tutuklama Kararına İtiraz Nereye Yapılır

Tutuklama kararına itiraz, kararın soruşturma aşamasında veya kovuşturma aşamasında verilip verilmediğine göre değişir.

Soruşturma Aşamasında Tutuklama Kararına İtiraz

Soruşturma aşamasında tutuklama kararına itiraz henüz delillerin toplanmamış olması veya soruşturmanın tamamlanması durumunda söz konusudur. Yazımızın sonunda soruşturma aşamasında tutuklama kararına itiraz dilekçesi başlığı altında yer alan örnek üzerinde gerekli uyarlamaların yapılarak itiraz edilebilir.

Yargılama Aşamasında Tutuklama Kararına İtiraz

Yargılama aşamasında tutuklama kararına itiraz yargılamanın yapıldığı mahkeme nezdinde yapılacak bir itirazdır. Bu aşamada yapılacak olan itirazlar yargılamanın devam ediyor olması nedeniyle “tutuklama kararının kaldırılması” talebidir. Bu talepler ise yine yargılamanın yapıldığı mahkeme tarafından karara bağlanır. Tahliye taleplerine ilişkin örnek olacak dilekçe örneğine de yine yazımızın sonunda, yargılama aşamasında tutuklama kararına itiraz dilekçesi başlığı altındaki örnek dilekçeden faydalanılabilir.

Tutuklamaya İtiraz Kaç Günde Sonuçlanır

Şüpheli, sanık, müdafii veya eş tarafından yapılacak olan tutuklama kararına itiraz halinde itirazı incelemekle görevli mahkemeye tutuklama kararına itiraz dilekçesinin ulaşmasına müteakip 3 (üç) gün içerisinde bu konuda karar verilmelidir. Bu süre 1 gün olabileceği gibi 3 de olabilecektir.

Tutuklama Kararına İtiraz Halinde Verilebilecek Kararlar

Tutuklama kararına itiraz durumunda mahkeme tarafından verilmesi muhtemel üç farklı karar vardır. Bunlardan ilki itirazın kabulü, itirazın reddi veya tutuklama kararının adli kontrol kararına dönüşmesidir.

Tutuklamaya İtiraz Reddedilirse Ne Olur?

Tutuklama kararına itirazın reddedilmesi halinde daha önce verilen tutuklama kararı geçerliliğini sürdürür.  Bu karar üzerine şüpheli veya sanığın bulunduğu cezaevinden tahliyesi mümkün değildir. Bu kararlar niteliği itibariyle bir çeşit tutukluluk halinin devamına kararıdır.

Tutuklama Kararına İtirazın Kabul Edilmesi

Tutuklama kararına itirazın kabul edilmesi sonunda şüpheli veya sanık hakkında başkaca bir kesinleşmiş hapis cezası bulunmaması veya ayrıca başka bir suçtan dolayı tutuklama kararı bulunmaması halinde sanık/şüpheli derhal tahliye edilmektedir.

Tutuklama Kararının Adli Kontrol Kararına Dönüşmesi

Tutuklama kararına itiraz sonunda mahkeme tarafından verilebilecek bir başka karar ise adli kontrol kararıdır. Adli kontrol kararı verilmesi konusunda Cumhuriyet Savcısının görüşü alınarak bir karar verilir. Ancak yine verilecek olan adli kontrol kararına da itiraz hakkı vardır. Bu konuda “Adli Kontrol Kararına İtiraz” başlıklı yazımızdan faydalanabilirsiniz.

Tutuklamaya İtirazı Kim İnceler

Tutuklama kararının soruşturma aşamasında verilmesi halinde, tutuklama kararına itirazları incelemekle görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir. Yargılama aşamasında yapılan tutukluluğa itiraz talepleri ile yargılamanın yapıldığı mahkeme tarafından incelenerek karara bağlanmaktadır. (Tahliye Talepleri)

Tutuklanan Kişinin İlk Mahkemesi Ne Zaman Olur?

Bu konuda Ceza Kanunumuz veya Ceza Muhakemesi Usulü Kanununda bir düzenleme yoktur. Lehe ve aleyhe delillerin toplanıp soruşturmanın tamamlanmasından sonra şüpheli hakkında hazırlanacak iddianame ile yargılama aşamasına geçilir. Burada belirleyici unsur soruşturmanın tamamlanıp tamamlanmadığıdır. Bu genellikle mevcut delil durumu, şüphelinin üzerine atılı suçun niteliği veya başkaca şüphelinin firarda olup olmadıkları gibi durumlara göre değişiklik gösterir.

Buna karşın tutuklama kararından sonra 1’er aylık süreler ile soruşturma aşamasında yine şüpheli hakkında tutuklamanın gözden geçirilmesi kararı verilir. İddianamenin tamamlanarak kamu davası açılması sonrasında ise ortalama 1 ay içerisinde ilk duruşmalar yapılmaktadır.

Tutuklama En Fazla Ne Kadar Sürer

Bu konuda Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununda gerekli düzenlemeler yapılmıştır.

• Şüphelinin üzerine atılı suçun yargılamasının Asliye Ceza Mahkemesi olması halinde bu süre 1 yıldır. Ancak soruşturmanın tamamlanmaması gibi durumlar göz önüne alınarak bu süre 6 ay daha uzatılabilmektedir.
• Şüphelinin üzerine atılı suçun yargılama göreve Ağır Ceza Mahkemesine ait olması durumunda ise tutuklama süresi en fazla 2 yıldır. Ancak yine bu sürelerin 1 yıl daha uzatılması mümkündür.

Savcı Tutuklama İsterse Ne Olur?

Cumhuriyet Savcısının tutuklama talebinde bulunması halinde ve Sulh Ceza Hakimliği tarafından Cumhuriyet Savcısının tutuklama talebinin kabul edilmesi durumunda şüpheli tutuklanarak en yakın ceza evine sevki yapılır. Cumhuriyet Savcısının tutuklama talebinin reddolması durumunda ise, yine Cumhuriyet Savcısının bu red kararına itiraz etme hakkı vardır.

Tutuklanan Kişinin Hakları

• Tutuklama nedenleri ve hakkındaki suçlamaları öğrenme hakkı
• Avukat yardımından faydalanma hakkı
• Delillere erişim hakkı
• Kefaletle serbest bırakılmayı talep etme hakkı
• Susma hakkı
• Tutuklama kararına itiraz hakkı
• Tutuklandığının yakınlarına bildirme hakkı ile yakınları ile görüşme hakkı

Savcı Tutukluyu Serbest Bırakabilir Mi?

Her ne kadar Cumhuriyet Savcısının tutuklama talebi dışında şüpheli veya sanığı göz altı süreleri haricinde tutuklama yetkisi yok ise de, koşulların oluşması halinde daha önce tutuklanan şüpheliyi serbest bırakma yetkisi vardır. Uygulama bu durum genellikle “Re’sen Tahliye Kararı” olarak bilinir.

Tutukluluk Kararını Kim Kaldırır

Tutukluluk kararının kaldırılması genellikle tutuklama kararına itiraz sonrasında yetkili ve görevli mahkeme tarafından talebin incelenmesinden sonra hakimlikçe kaldırılır. Ancak yukarıda belirttiğimiz gibi gerek gördüğünde ve koşulların oluşması halinde Cumhuriyet Savcısının da şüpheliyi re’sen tahliye etme yetkisi vardır.

Tutuklama Kararına İtiraz ve Adli Kontrol Kararına İtiraz

Tutuklama kararlarına yapılacak olan itirazlar ile adli kontrol kararlarına yapılacak itirazlar genellikle aynı hukuki işlemlerle gerçekletirilir. Adli kontrol kararları bir çeşit tutuklama kararlarının uygulanmasından önce yapılan ayrı bir güvenlik tedbiridir.

Tutukluluğun Gözden Geçirilmesi Kaç Günde Bir Yapılır?

Daha önce herhangi bir suçtan hakkında tutuklama kararı verilen şüpheli veya sanığın tutuklanma kararları düzenli olarak 30 günde bir gözden geçirilir. Bu tutukluluğun gözden geçirilmesi kararı soruşturma aşamasında Nöbetçi Sulh Ceza Hakimliği tarafından, yargılama aşamasında ise yargılamanın yapıldığı mahkeme tarafından yapılır.

Tutuklu Nasıl Tahliye Edilir?

Tutuklunun tahliye edilmesi genellikle tutuklama kararına itiraz sonucu itirazın kabul edilmesi sonucu mümkündür. Tutuklama kararına itiraz sonucunda tahliye kararı verilmesi durumunda kararı veren mahkeme tarafından durum geciktirilmeksizin Cumhuriyet Başsavcılığına bildirilir.

Burada sanığın veya şüphelinin başka bir suçtan hükümlü, tutuklu olup olmadığı gibi durumlar kontrol edilerek cezaevinde tutulacak başkaca bir neden olmadığı anlaşılması halinde tahliye kararı ilgili cezaevine UYAP sistemi üzerinden e-imzalı olarak gönderilerek tahliye işlemleri başlar. Tahliye kararından sonra ortalama 2 -3 saat sonra ilgili cezaevinden çıkabilmektedir.

Tutuklamaya İtiraz Süresi Ne Kadardır?

Sanık / şüpheli hakkında mahkeme tarafından verilen tutuklama kararına itiraz süresi 7 gündür. Ancak bu sürelerden sonra delillerin değişmesi, şüphelinin üzerine atılı suçun vasıf veya mahiyetinin değişmesi gibi durumlar ileri sürülerek tahliye talebinde de bulunulabilir.

Tutuklama Kararına İtiraz Dilekçesi

Nöbetçi Asliye Ceza Mahkemesine

Gönderilmek Üzere

… Sulh Ceza Mahkemesine

Sorgu No :

Şüpheli / Sanık :

Konu                         : Tutuklama Kararına İtiraz

Açıklamalar                         :

… Sulh Ceza Mahkemesinin … tarih ve … Sorgu / D.İş Sayılı kararı ile hakkımda … suçundan dolayı tutuklama kararı verilmiştir.

Bu karar Anayasamız ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile güvence altına alınan “özgürlük hakkına” aykırıdır. Sulh Ceza Hakimliği tarafından yapılan sorgu sırasında da belirttiğim gibi hakkımdaki suçlamaları kabul etmiyorum. Üzerime atılı suça ilişkin deliler toplamış olup, kaçma, delilleri yok etme veya tanık müşteki gibi kişilere baskı yapma ihtimalim yoktur. Uzun zamandır … adresinde ikamet edip … iş yerinde sigortalı olarak çalışmaktayım.

Sabit ikamet adresim olması, kaçma şüphemin bulunmaması veya delilleri yok etme gibi bir ihtimalim yoktur. Bu nedenle … Sulh Ceza Hakimliğinin … sayılı tutuklama kararı usul ve yasaya aykırıdır.

Talep : Yukarıda belirtmiş olduğumum nedenlerden dolayı hakkında verilen tutuklama kararının itirazen kaldırılmasını, mahkemenizin aksi görüşte olması halimde adli kontrol kararı ile tahliyeme karar verilmesini arz ve talep ederim. (Tarih)

Deliller          : CMK 100,101,109

Tutuklama Kararına İtiraz Eden

                                                                                             İmza

Soruşturma Aşamasında Tutuklama Kararına İtiraz

Tutuklama kararına itiraz yapılan bir başka durum ise soruşturmanın devam ettiği hallerdir. Bu durumda ise yukarıda belirtmiş olduğumuz dilekçe üzerinde ilgili Cumhuriyet Başsavcılına hitaben yazılacak dilekçenin uyarlanması ile tutuklama kararına itiraz edilmesi mümkündür.