Yargılamanın yenilenmesi ceza hukuku alanında kanun yararına bozma kanun yolundan sonra en sık başvurulan olağanüstü hukuk yoludur. Yargılamanın yenilenmesi nedenleri (şartları) oluşması halinde kesinleşmiş mahkeme kararlarından sonra yeniden yargılamanın yapılmasına imkan veren bir uygulamadır.

Yargılamanın Yenilenmesi Hangi Hallerde Yapılır?

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunun 311 ve 314. Maddelerinde hükümlü lehine yargılamanın yenilenmesi ve hükümlü / sanık aleyhine yargılamanın yenilenmesi şeklinde iki farklı şekilde düzenlenmiştir. Bu nedenler kısmen benzerlik gösterse de farklı hukuki sonuçlar doğurabileceğinden her iki nedenlerin ayrı başlıklar altında incelenmesini uygun görüyoruz.

Hükümlü Lehine Yargılamanın Yenilenmesi Nedenleri (CMK 311)

Hükümlü lehine yargılamanın yenilenmesi nedenleri genellikle “adli hata” niteliğinde olup CMK 311 ve alt bentlerinde bu nedenler sıralanmıştır. CMK 311 ve alt bentlerinde yer alan nedenler ile özellikleri ise aşağıdaki gibidir.

Hükme Esas Olabilecek Bir Belgenin Sahte Olduğunun Anlaşılması

CMK 311/1-a maddesinde yer alan hükme göre yargılama sırasında hükme etki edebilecek bir belgenin sahte olduğunun anlaşılması yargılamanın hükümlü lehine yenilenmesi sebebidir. Herhangi bir belgenin hükümden sonra sahteliğinin anlaşılmasıdır. Yargılamaya etki eden bu belgenin sahteciliğinin “resmi belgede sahtecilik” veya “özel belgede sahtecilik” gibi suçları ayrıca oluşturması gerektiği gibi bir zorunluluk yoktur.

Durumun CMK 311/1-a maddesi kapsamında değerlendirilebilmesi için en önemli koşul hükme tesir edip etmediğidir. Bu belge sadece tek başına hükme etki edebileceği gibi diğer deliler ile birlikte değerlendirilip hükme etmiş olması da yeterlidir.

Hükme esas alınan ve sahte olduğu anlaşılan bu belge nedeniyle yargılamanın sanık lehine yenilenebilmesi için sanığın veya hükümlünün bu belgenin düzenlenmesinden haberi olmaması veya söz konusu belgeyi kendisinin hazırlamamış olması gerekir. Aksi durumda yazımızın ilerleyen bölümlerinde daha detaylı değineceğimiz sanık aleyhine yargılamanın yenilenmesi söz konusu olacaktır.

Yalan Tanıklık veya Gerçeğe Aykırı Bilirkişilik

Yargılamanın sanık lehine yenilenmesine imkan veren bir başka durum yalan tanıklık veya gerçeğe aykırı olarak düzenlenen bilirkişi raporlarıdır. Burada da yine yalan tanıklık ile gerçeğe aykırı olarak düzenlenen bilirkişi raporunun hükme etki edebilecek şekilde olması gerektiğidir. CMK 311/1-b maddesinde yer alan hükme göre yargılamanın yenilenmesi talebinin kabul edilebilmesi için tanık veya bilirkişinin “yemin verilerek dinlenmiş” olması zorunluluğunun bulunmasıdır.

Uygulamada ve doktrinde tanık veya bilirkişinin yemin verilerek dinlenmiş olması zorunluluğu sık sık tartışmalara konu olmaktadır. Bilindiği üzere CMK 50 ve alt bentlerinde yemin verilmeden dinlenecek tanıklar sıralanmıştır. Ancak gerek ceza kanunumuzda gerekse ceza muhakemesi kanununda yeminsiz olarak dinlenen tanık veya bilirkişilerin beyan ve raporlarının hükme esas alınıp alınamayacağı konusunda açık bir düzenleme yoktur.

Bu durumda yeminsiz olarak dinlenen tanıkların da tek başına olmasa da diğer deliller ile birlikte hükme esas alınabileceği bir gerçektir. Ceza hukukunun temel amacının maddi gerçeğe ulaşmak olduğunu düşündüğümüzde yeminsiz olarak dinlenen tanık beyanlarının sonradan gerçeğe aykırı olduğunun anlaşılmasına rağmen yargılamanın yenilenmesi nedenleri arasında yer almamış olmasının ceza hukukun temel ilkeleri ile bağdaşmayacağını düşünüyoruz. Bu gibi durumlarda yalan tanıklığın veya gerçeğe aykırı beyanda bulunmanın hükme etki edip etmediğinin açık bir şekilde ortaya konulması önemlidir.

Dilerseniz benzer konuda daha detaylı bilgilere ulaşmak için “Sadece Tanık Beyanı İle Ceza Verilir Mi?” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Hakimin Suç İşlemiş Olması Nedeniyle Yargılamanın Yenilenmesi

Yargılama sonrasında hükme katılan hakimin suç işlemiş olması CMK 311/1-c maddesinde sanık lehine yargılamanın yenilenmesi nedenleri arasında yer almaktadır. Yasa metninde yer alan “suç” ile kasıt hakim hakkında ceza davası açılmasına gerektirecek bir suçtur. Diğer bir ifade ile görevi nedeniyle bir suç işlemiş olması gerekir. Disiplin suçları ve soruşturmaları CMK 311/1-c maddesi kapsamında değerlendirilmez.

Yargılamanın sanık lehine yenilenmesi talebinin kabul görmesi için hükme katılan hakim hakkında yürütülen ceza davası sonrası mahkumiyet kararı verilmiş olması gerekir. Ayrıca hakim hakkında yapılan yargılama sonrasında “delil yetersizliğinden beraat kararı” verilmesi de CMK 311/1-c maddesi kapsamında değerlendirilebilecektir.

Yukarıda sıralamış olduğumuz diğer durumların aksine hükme katılan hakimin suç işlemiş olması yeterli görülmekte olup, bu suçun hükme tesir edip etmediği sorgulanmamaktadır.

Hükme Dayanak Belgenin Başka Bir Hükümlü Ortadan Kaldırılması

Bazı durumlarda yargılama sırasında hükme esas alınan başka bir hüküm olabilmektedir. Bu gibi durumlarda hükme esas alınan diğer hükmün kesinleşmiş bir mahkeme kararı ile ortadan kaldırılması sanık lehine yargılamanın yenilenmesi nedenleri arasında sayılmıştır.

Buradaki en önemli ayrım ise hükme dayanak diğer hükmün hukuk mahkemelerinde verilmiş bir hüküm olması gerektiğidir. Yargılamanın sanık lehine yenilenmesine karar verilebilmesi için yine bu hükmün kesinleşmiş olması gerekir. Ayrıca ceza yargılamasında verilen hükme yine hukuk mahkemelerince daha önce verilmiş olan kararın etki etmesi gerekir.

Yeni Delillerin Bulunması Nedeniyle Yargılamanın Yenilenmesi

Uygulamada en sık yargılamanın yenilenmesine konu olan durum CMK 311/1-e maddesinde düzenlenmiştir. Sonradan ortaya çıkan delillerin sanığın beraatını veya daha hafif cezayı gerektirecek nitelikte olması gerekir. CMK 311/1-e maddesinde aranan en önemli koşul ise söz konusu delilerin yeni olması gerektiğidir. Buradaki yeniden kasıt mahkemenin hükümde dikkate alamadığı ve karar aşamasında mahkemeye bildirilmeyen delilerdir. Sanığın veya hükümlünün bu delillerin varlığını önceden bilip bilmemesi CMK 311/1-e maddesi uyarınca yargılamanın yenilenmesine engel değildir. Yine hukuka aykırı bir şekilde elde edilmiş olan yeni deliller yargılamanın sanık lehine yenilenmesi için yeterli değildir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları

Sanık lehine yargılamanın yenilenmesi yapılabilecek son durum ise CMK 311/1-f maddesinde yer alır. Elbette ki bütün Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kararları yargılamanın sanık lehine yeniden yapılması gerektiği sonucunu doğurmaz. Öncelikle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin vermiş olduğu bu kararlar yeniden yargılamayı gerektirecek nitelikte olması gerekir.

Örneğin İnsan Hakları Mahkemesi tarafından sadece tazminata hükmedilmiş olması doğrudan bir yargılamanın yenilenmesi nedenleri arasında yer almaz. Verilen karar sanık lehine hükme etki edebilecek ölçüde olması gerekir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kararı gerekçe gösterilerek yapılacak yeniden yargılama taleplerinin 1 yıl içinde yapılması gerekir. Bu süreler hak düşürücü süre olması nedeniyle sürelerin geçirilmesinden sonra talep edilmesi halinde bu yöndeki taleplerimiz de kuvvetle muhtemel reddedilecektir.

Sanık veya Hükümlü Aleyhine Yargılamanın Yenilenmesi Nedenleri

Yazımızın başında da belirttiğimiz gibi yargılamanın yenilenmesi sadece sanık / hükümlü lehine gerçekleştirilebilecek bir hukuki işlem değildir. Aşağıda sıralayacağımız durumların varlığı halinde yargılamanın sanık aleyhine yenilenmesi de söz konusu olabilecektir. CMK 311 maddesinde yer alan lehe yenileme nedenleri ile kısmen benzerlik gösterse de farklı şartlar dahilinde söz konusu olur. CMK 314 ve davamı maddelerinde düzenlenmiş sanık veya hükümlü aleyhine yargılamanın yenilenmesi nedenleri ve özellikleri genel hatları ile aşağıdaki gibidir.

Sahte Belge Kullanılmış Olması (CMK 314/1-a)

Nasıl ki sahte belge kullanılması lehe şekilde yeniden yargılama sebebi ise aynı şekilde aleyhe yargılamanın yenilenmesi nedenleri arasında da olabilmektedir. Yargılamanın sanık lehine yenilenmesi durumundan faklı olarak sanığın söz konusu sahte belgeyi kendisinin hazırlamış olması veya bu belgenin sahteliğinden haberdar olması gerekmektedir.

Sanığın herhangi bir şekilde haberi olmaksızın ve belgenin düzenlenmesinde bir iştirakinin bulunmaması ancak yargılamanın sanık lehine yenilenmesi nedenleri arasında yer alabilir.

CMK 311/1-a maddesinde olduğu gibi CMK 314/1-a maddesinde de sahteliği sonradan anlaşılan söz konusu belgenin yine hükme etki edebilecek nitelikte olması gerekir.

Hükme Katılan Hakimin Suç İşlemesi

CMK 311/1-c maddesinde yer alan durumun benzer bir şekli de yine sanık / hükümlü aleyhine yargılamanın yenilenmesi nedenleri arasında sayılmıştır. En önemli farkı ise hakimin bu kez sanık lehine bir suç işlemiş olması gerektiğidir. Örneğin sanığın ceza davasında beraat emmesi veya daha hafif cezayı alması ile sonuçlanan bir görevi kötüye kullanma veya görevi ihmal suçu yargılamanın sanık aleyhine yenilenmesi sebebi olabilecektir.

Sanığın Suçunu İkrarı

Sanık hakkında beraat kararı verilmesinden sonra, sanığın hakim önünde suçunu ikrar etmiş olması sanık aleyhine yargılamanın yenilenmesi nedenleri arasında yer alır. CMK 314/1-c maddesinde yer alam hükme göre yeniden yargılama yapılabilmesi için söz konusu itirafın hakim önünde yapılması zorunludur.

Ayrıca sanığın ikrarı nedeniyle yeniden yargılama yapılabilmesi için daha önce verilen kararın “beraat” şeklinde olması gerekir Sanığın suçunu ikrar etmesi sadece daha ağır cezayı gerektiren şekilde olması halinde yargılamanın sanık aleyhine yeniden yapılması söz konusu olamaz.

CMK 314/1-c maddesinde bahsedilen ikrar iştirak halinde işlenen suçlarda sadece itirafta bulunan sanık aleyhine yeniden yargılama nedenidir. Diğer sanıklar açısından herhangi bir şekilde yargılamanın yenilenmesi sebebi değildir. Ayrıca sanık dışında herhangi birisinin suçu ikrarı yeniden yargılamaya konu olamaz.

Yeniden Yargılama Şartları

Yukarıda yapmış olduğumuz açıklamalardan da anlaşılacağı üzere yeniden yargılama sanık lehine veya aleyhine yapılabilmektedir. Yeniden yargılama şartları da bu nedenlerin varlığı halinde söz konusu olur.

Gerek sanık lehine, gerekse sanık aleyhine yargılamanın yenilenmesi yapılabilmesinin ortak koşulu sonradan ortaya çıkan bu nedenlerin daha önce verilen hükme etki eder nitelikte olması gerektiğidir.

CMK 315 maddesinde de belirtildiği üzere cezanın değiştirilmesi amacı ile yapılan talepler ile daha önceki hükümde yer alan hatanın başka bir yol ile giderilmesinin mümkün olması durumunda yargılamanın yenilenmesi kanun yoluna başvurulamaz. Tüm bu hususlar yeniden yargılama şartları olarak kabul edilmiştir.

Yargılamanın Yenilenmesi Nasıl Yapılır?

Yargılamanın yenilenmesi talepleri kural olarak daha önce hükmü veren mahkemeye yapılır. Bunun için yazımızın sonunda paylaşacağımız CMK 311 yargılamanın yenilenmesi dilekçesi üzerinde gerekli uyarlamaları yapabilirsiniz. Talebe yönelik karar verme yetkisi de yine daha önce kararı veren mahkemeye aittir. Yine Yargıtay Ceza Dairelerinin ilk derece mahkemesi sıfatı ile yapmış olduğu yargılamalarda da yeniden yargılamama konusunda karar vermede yetkili ve görevli mahkeme olurlar.

Talebi alan mahkeme öncelikle yukarıda detaylarını belirtmiş olduğumuz yargılamanın yenilenmesi nedenlerinin var olup olmadığını ve yeniden yargılama şartlarının oluşup oluşmadığını araştırır. Mahkeme başvuru nedenlerinden hangisi ileri sürülmüş ise sadece bu yönde bir araştırma yapmakla görevlidir. Talep dışında yer alan yargılamanın yenilenesi nedenleri konusunda bir araştırma yapılmaz.

Kural olarak yeniden yargılama talepleri daha önce hükmü veren mahkemeye yapılsa da; Gerek talebin kabulü sonrasında yapılacak ikinci yargılamada ve gerekse talebin kabul veya reddine yönelik kararlarda ayni hakim görev alamamaktadır.

Yeniden Yargılama Ne Kadar Sürer?

Yeniden yargılama talebinin kabul görmesinden sonra yapılacak olan ikinci yargılamaların daha kısa sürdüğünü söyleyebiliriz. Ancak buna karşın kesin bir süre belirtmek olanaksızdır. Yeniden yargılamada delillerin büyük ölçüde daha önce toplanmış olması ve ikinci yargılamada daha çok yargılamanın yenilenmesi nedenleri üzerinden yürütülmesi dava süresi oldukça kısaltmaktadır.

Yargılamanın İadesi ve Yenilenmesi Aynı Şey Mi?

Yargılamanın yenilenmesi daha çok ceza davalarında kullanılan bir tabirdir. Ancak özel hukuk alanındaki uyuşmazlıklarda da gerekli koşulların oluşması halinde yeniden yargılama söz konusu olabilir. HMK yargılamanın yenilenmesi uygulamada daha çok yargılamanın iadesi şeklinde tabir edilmektedir. Tam olarak farklı kavramlar olduğunu söyleyemesek de Ceza Mahkemeleri ile Hukuk Mahkemelerinde farklı isimler ile anıldıklarına sık sık rastlanılmaktadır.

Yargılamanın Yenilenmesi Davası Harca Tabi Midir?

Ceza hukuku alanında yani CMK 311 ve CMK 314 maddelerinde yer alan nedenlerin ileri sürülerek yeniden yargılama talebinde bulunulması herhangi bir harca tabi değildir. Ancak hukuk davalarında yeniden yargılama ayrı bir dava türü olması nedeniyle harca tabidir.

Beraat Eden Dosya Tekrar Açılır Mı?

Sanığın ceza yargılaması sonrasında beraat etmiş olması halinde ceza dava dosyasının tekrar yargılamaya konu olabilmesi mümkündür. Bu durum dahaçok sanık aleyhine yargılamanın yenilenmesi olarak bilinmektedir. Yukarıda detaylarını paylaştığımız yargılamanın yenilenmesi şartlarının oluşması halinde beraat edilen ceza dava dosyasının tekrar açılarak yeni bir karar verilmesi mümkün olabilmektedir.

Yargılamanın Yenilenmesi Kararı Temyiz Edilir Mi?

Yargılamanın yenilenmesi kararlarının reddine veya kabulüne karşı verilecek kararlara karşı temyiz veya istinaf kanun yolu yoktur. Ancak üst mahkemeye bu konuda itiraz hakkı kullanılabilir. Ancak talebin kabul görmesinden sonra verilecek esasa ilişkin kararlar yine daha önceki kararlarda olduğu gibi istinaf veya temyiz kanunun yoluna tabi olabilir. Sadece yeniden yargılama taleplerine karşı sadece itiraz kanun yoluna başvurulabilir.

Yargılamanın Yenilenmesi Süresi

Yeniden yargılama talepleri için genel bir süre belirlenmemiştir. Ancak yukarıda da belirttiğimiz gibi Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları gerekçe gösterilerek yapılacak taleplerde, AİHM’nin kararının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içerisinde bu taleplerin yetkili ve görevli mahkemeye yapılması gerekir. Bunun haricinde herhangi bir süre kısıtlaması bulunmamaktadır.

Yargılamanın Yenilenmesi İnfazı Durdurur Mu?

Sadece bu yönde bir talepte bulunulmuş olması kendiliğinden infazı durdurmaz. Yargılamanın yenilenmesi dilekçesinde ileri sürülen nedenlerin varlığına göre gerek görülmesi halinde infazın geri bırakılmasına veya durdurulmasına karar verilmesi hakimin takdirinde olan bir husustur.

Yargılamanın Yenilenmesi Dilekçesi

… Ağır Ceza Mahkemesi Başkanlığı

(Kararı Veren Mahkemeye Hitaben Yazılmalıdır.)

ESAS NO                               : … / …

SANIK / HÜKÜMLÜ            : …

VEKİLİ / MÜDAFİİ               : …

TALEP KONUSU                  : CMK 311 maddesi uyarınca mahkemenizin … esas sayılı kesinleşmiş olan hükmün yeniden yargılama ile ortadan kaldırılması

AÇIKLAMALAR                    :

1. Mahkemenizin … tarih, … esas ve … sayılı kararı ile verilen … hüküm … tarihinde kesinleşmiştir.
2. CMK 311/1-f maddesinde de belirtildiği üzere Anayasa / Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından verilmiş yargı kararları yeniden yargılama nedenleri arasında sayılmıştır.
3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin … başvuru sayılı kararı … tarihinde kesinleşmiş olup, karar içerinden de anlaşılacağı üzere daha önce mahkemeniz tarafından verilen karara etki edebilecek nitelikte bir karardır.
4. Bu şekli ile mahkemenizin … tarih ve … sayılı mahkumiyet hükmü hukuka aykırıdır.

SONUÇ VE TALEP                : Yukarıda detayları izah olduğunda şekilde ve CMK 311/1-f maddesinde yer alan hüküm itibariyle öncelikle yeniden yargılama talebimizin kabulüne ve daha önce verilen mahkumiyet kararının kaldırılarak hakkımda beraat kararı verilmesini arz ve talep ederim. (Tarih)

Hukuki Sebepler                  : CMK 311 ve devamı maddeleri

SANIK

İmza

CMK 311 Yargılamanın Yenilenmesi Dilekçesi

CMK 311 yargılamanın yenilenmesi dilekçesi örnek olarak hazırlanmıştır. Bütün dijital ortamlardaki dava dilekçelerinde olduğu bu hazırlanmış olunan bu dava dilekçesi de tam olarak ihtiyacınıza cevap verebilecek nitelikte olamayabilmektedir. Bu nedenle dilekçeler üzerinde gerekli uyarlamaların yapılması zorunludur. Dava dilekçesi hazırlanması hukuki bilgi ve deneyim gerektiren bir konu olması nedeniyle hukuki destek alınarak hazırlanmasında her zaman yarar vardır.