Amaç, kapsam hatta suçun unsurları itibariyle suç uydurma ve iftira suçu farkı yıllardır gerek uygulamada, gerekse doktrinde sık sık tartışmalara konu olmaktadır.  Son yıllarda özellikle yerel mahkemelerin suç uydurma ve iftira suçu farkının tam olarak ortaya konulmadığı kararlarının üst mahkemelerce bozma kararlarına konu edildiğini görmekteyiz.

Gerek korumuş olduğu hukuki değerler, gerekse failin seçimlik hareketleri dikkate alındığında birbirine oldukça benzer suç tanımlamaları olduğunu söyleyebiliriz. Suçun işleniş biçimleri kısmen benzerlik gösterse de ceza yaptırımları, failin seçimlik hareketleri ve özellikle ceza alt ve üst sınırları itibariyle suç uydurma ve iftira suçu farklı suçlardır.

Suç Uydurma ve İftira Suçu Farkı

TCK 267. Maddesinde yer alan iftira suçu ile TCK 271. Maddesinde yer alan suç uydurma suçu işleniş amaç ve biçimlerine göre genellikle asılsız, yanlış ihbar veya suç isnatlarına dayanan fiillerdir. Suç uydurma ve iftira suçu farkı ise daha çok korumuş oldukları hukuki değerlerde kendisini gösterir.

Her iki suç arasındaki farkın etraflı bir şekilde oraya konulabilmesi için öncelikle suç uydurma ve iftira suçunun 5237 sayılı Türk Ceza Kanunumuzda yapılan tanımı, daha sonra ise TCK 267 ve TCK 271. maddelerinin gerekçeleri incelenmesi gerekir.

İftira (TCK 267); “Yetkili makamlara ihbar veya şikayette bulunarak ya da basın ve yayın yoluyla, işlenmediğini bildiği halde, hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını ya da idari bir yaptırım uygulanmasını sağlamak için kimseye hukuka aykırı fiil isnat eden kişi 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”

Suç Uydurma (TCK 271); “İşlenmediğini bildiği bir suçu yetkili makamlara işlenmiş gibi ihbar eden ya da işlenmeyen bir suçun delil ve emarelerini soruştur yapılmasını sağlayacak kimseye 3 yıla kadar hapis cezası verilir.”

İftira Suçu Madde Gerekçesi

İftira suçunun işlenmesinde failin kastı genellikle ilgili hakkında soruşturma ve devamında kovuşturma başlatılmasıdır. Bu soruşturma disiplin soruşturması olabileceği gibi ceza soruşturması da olabilir. Bu nedenle suçun mağduruna isnat edilen fiilin ayrıca ceza kanununda suç olarak tanımlanmış bir fiil olması gerektiği gibi bir zorunluluk yoktur. Sonucu idari yaptırımı gerektirecek her türlü isnat da TCK 267 maddesi gereğince iftira suçunu oluşturabilir.

İftira suçunun madde gerekçesinde öne çıkan bir başka ayrım ise suçun mağduruna ilişkindir. Fail isnadında açıkça isim ve kimlik bilgileri belirterek veya kimliğinin yapılacak araştırma sonucu belirlenmesi mümkün şekilde isnatta bulunması gerekir. Diğer bir ifade ile iftira suçunun doğrudan kast ile işlenmesi mümkün olan bir suç olduğunu söyleyebiliriz.

Suç Uydurma Suçu Madde Gerekçesi

İftira suçundan farklı olarak TCK 271 maddesinde ise isnat edilen fiilin ayrıca Türk Ceza Kanunumuzda suç olarak tanımlanmış bir fiil olması gerekir. Ayrıca TCK 271 maddesine göre işlenmediğinin bilinen bir suçun doğrudan hedef gösterilerek yetkeli makamlara bildirilmesi gerektiği gibi bir zorunlulukta yoktur.

Örneklerle Suç Uydurma ve İftira Suçu Farkı

TCK 267 ve TCK 271 madde metinleri ve madde gerekçeleri ile kısmen de olsa her iki suçun arasındaki farkın ortaya konulduğunu düşünmekteyiz. Konunun bir örnek ile pekiştirilmesinin daha anlaşılabilir olacaktır.

İftira Suçu Örnek Olay

Can daha önce husumetli oldu Çetin’e yönelik mahallerinde bulunan marketten hırsızlık yaptığını, bunu kendisinin gördüğünü ve ayrıca güvenlik kamerası ile kayıt altına alındığı yönünde kolluk kuvvetine ihbar / şikayette bulunmuştur. Yapılan araştırma sonucunda Çetin’in olay gecesi ve saatinde başka bir şehir merkezinde bulunduğu tespit edilmiştir.

Suç Uydurma Örnek Olay

Hikmet kendisine ait araç ile kaza yaparak hasar almasına sebebiyet vermiştir. Daha sonra aracını ıssız ve tenha bir bölgede kasıtlı ve kazalı olarak bırakarak polis merkezine aracının hırsızlık tarafından çalınarak kaza yapıldığı yönünde şikayette bulunmuştur.

Yukarıda hazırlamış olduğumuz örnek olaylardan da anlaşılacağı üzere Can husumetli olduğu Çetin’i hedef göstererek bir suç isnadında bulunmuş, 2. olayımızda ise Hikmet doğrudan herhangi bir kişi gözetmeksizin “hırsızlık suçunun” gerçekleştiği yönünde beyanda bulunmuştur. 1. olayda Can, Çetin hakkında soruşturma yapılmasını amaçlayarak hareket etmiş, 2. olayda ise Hikmet hiç gerçekleşmeyen hırsızlık olayının gerçekliğini iddia etmiştir.

Her iki olayda isnat edilen fiil hırsızlık suçu olsa da ayrı suç tanımlamaları olarak karşımıza çıkmaktadır. İftira suçu ile suç uydurma suçu için yapmış olduğumuz örneklerin ortak noktaları isnat edilen fiilin ayrıca Türk Ceza Kanununda suç olarak tanımlanmış olmasıdır. Ancak daha önce de belirttiğimiz gibi iftira suçunda isnat edilen fiilin ayrıca suç olarak tanımlanmış olması gerektiği gibi bir zorunluluk yoktur.

Yargıtay Kararları Işığında Suç Uydurma ve İftira Suçu Farkı

“5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (5237 sayılı Kanun) 271. maddesinde düzenlenen suç uydurma suçunun oluşabilmesi için failin işlenmediğini bildiği bir suçu yetkili makamlara işlenmiş gibi ihbar etmesi veya işlenmeyen bir suçun delil ya da emarelerini soruşturma yapılmasını sağlayacak biçimde uydurması gerekir. Uydurulan suçun isnad edildiği kişilerin belirlenebilir olması halinde ise 5237 sayılı Kanun’un 267. maddesinde düzenlenen iftira suçu oluşacaktır.

Somut olayda, sanığın suç tarihinde cep telefonunun pazar yerinde kaybettiğini ya da düşürdüğünü iddia ederek Cumhuriyet Başsavcılığı’na şikayette bulunduğu, sanığın başvurusu üzerine kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçundan soruşturmaya başlandığı anlaşılmakla, Bilgi Teknolojileri İletişim Kurumu’ndan gelen cevabi yazı sonrası, cep telefonunu mağdur L.K namına aldığını ancak L.K’nin cep telefonun taksitlerini ödemediğini ifade etmesi karşısında, kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçundan şikayet edilen şahsın belirlenebilir olması nedeniyle sanığın yetkili makamlara şikayette bulunarak işlemediğini bildiği halde, hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını sağlamak amacıyla hukuka aykırı bir fiil isnat etmesi karşısında; sanığın 5237 sayılı Kanun’un 267. maddesinde düzenlenen iftira suçundan mahkumiyeti yerine suç vasfından hataya düşülerek suç uydurma suçundan hüküm kurulması hukuka aykırı bulunmuştur.”

Yargıtay 8. Ceza Dairesinin 14.01.2025 tarih, 2024/24647 esas ile 2025/398 sayılı kararı

Suç Uydurma ve İftira Suçu Farkında Kast Unsuru

Yukarda da detaylarına değindiğimiz gibi suç uydurma ve iftira suçu farkı genellikle failin bu isnatlardaki kastında ortaya çıkmaktadır. Her iki suç tanımlamasında da failin kasıtlı olarak hareket ettiği diğer bir ifade ile kasten işlenebilen suçlardan olduğu tartışmazdır. Ancak failin amacı genellikle iki suç tanımlamasındaki farkları büyük ölçüde ortaya koymaktadır.

İftira Suçunda Kast

• İftira suçunda fail genellikle haksız ve hukuka aykırı bir suç isnadı ile hareket etmektedir.
• Fail gerçeğe aykırı bu isnadın hiç gerçekleşmediğini bilmektedir.
• Failin isnadındaki kast genellikle belirli bir kişi veya kuruma yöneliktir.

Suç Uydurma Suçunda Kast

• Suç uydurma halinde de fail yine işlenmemiş bir suçu işlenmiş gibi yetkili makamlara bildirmek amacı ile hareket etmektedir.
• Suç uydurmanın unsurlarının oluşması için yani kastın varlığından söz edebilmek için failin bu isnadının gerçekleşmediğini bilmesi gerekir.

Suç Uydurma ve İftira Suçunun Ortak Yönleri

Suç uydurma ve iftira suçu farkı hakkında gerekli bilgileri verdikten sonra kısaca her iki suç hakkındaki ortak ve benzer yönlere değinmemiz konumuzu daha anlaşılabilir kılacaktır.

• Her iki suçta kasten işlenebilen bir suçtur.
• Kısmen de olsa kamu makamlarını yanlış bilgilendirme söz konusudur.
• İhbar veya şikayet yolu ile bu suçlar işlenir.
• Her iki suçta da büyük ölçüde masumiyet karinesi zedelenir.
• İftira suçu ve suç uydurma suçları şikayete tabi suçlar arasında yer almaz. Soruşturması ve kovuşturulması re’sen yapılır.

İftira İle Suç Uydurma Suçları Arasındaki Fark Nedir?

Suç uydurma ve iftira suçu farkı konusunda yukarıda yapmış olduğumuz bilgilendirmeleri aşağıdaki gibi özetlememiz mümkündür.

• Suçun mağduru; İftira suçunda belirli bir kişiye suç isnadında varken, suç uydurma halinde genellikle belirli bir kişi gözetilmemektedir.
• Suçun konusu; iftira suçunda gerçekte işlenmemiş olan bir suçu bilirli bir kişinin işlemiş olduğu yönünde beyan var iken; Suç uydurma suçunda gerçekte işlenmemiş bir suç yetkili makamlara bildirilmesidir.
• Hukuki değer; İftira suçunda genellikle kişilerin şeref, haysiyet, saygınlıkları ile özgürlükleri dikkate alınarak kamu idaresinin güvenirliği korunma altına alınmıştır. Suç uydurma suçunda ise doğrudan kamu idaresinin işleyişi korunma altına alınmaya çalışılmıştır.
• Failin amacı; İftira suçlarında daha çok kişilerin mağduriyet yaşaması ve haklarında özellikle ceza soruşturması / kovuşturması başlatılması amaçlanmıştır. Suç uydurma halinde ise asılsız bir hakkında yetkili mercileri harekete geçirmek istenilmektedir.
• Cezanın ağırlığı; İftira suçlarında özellikle failin seçimlik hareketlerine göre, suç uydurma suçuna nazaran daha ağır cezai yaptırımlar öngörülmüştür.