Ceza Zamanaşımı Nedir Nasıl Hesaplanır? (TCK 68)
Ceza zamanaşımı sanık hakkında kesinleşmiş bir mahkumiyet hükmü olmasına rağmen yasa ile belirlenen süreler geçmesine rağmen bu cezanın infaz edilememesi ile gerçekleşen bir zamanaşımı türüdür.
Sanık hakkında benzer sonuçları olsa da TCK 66 maddesinde yer alan dava zamanaşımından farklıdır. Ceza zaman aşımı ile dava zamanaşımının en önemli farkı ise ceza zamanaşımının sadece infazı ortadan kaldıran bir zamanaşımı süresi olmasıdır.
Dava zamanaşımı hakkında daha detaylı bilgilere ulaşmak için “Dava Zamanaşımı Nedir Nasıl Hesaplanır” başlıklı yazımız inceleyebilirsiniz.
Ceza Zamanaşımı Süresi Nasıl Hesaplanır?
Ceza zamanaşımı süreleri TCK 68 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre aşağıdaki süreler geçmesi ile birlikte zamanaşımı gerçekleşmiş olacaktır.
- Ağırlaşmış müebbet hapis cezası hükümlerde; 40 yıl
- Müebbet hapis cezası şeklindeki hükümlerde; 30 yıl
- Yirmi ve daha fazla süredeki hapis cezalarında; 24 yıl
- Beş yıldan fazla süreli hapis cezalarında; 20 yıl
- Beş yıla kadar olan hapis cezalarında; 10 yıl
18 Yaşından Küçükler İçin Ceza Zamanaşımı Süresinin Hesaplanması
Tıpkı dava zamanaşımında olduğu gibi 18 yaşından küçük olup belirli yaş grupları içinde farklı zamanaşımı süreleri düzenlenmiştir. TCK 68/2 maddesinde göre;
- 12 yaş ile 15 yaş arasındaki çocuklar için TCK 68/1 maddesinde belirtilen zamanaşımı sürelerinin yarısı
- 15 yaş ile 18 yaş arasında bulunan çocuklar için bu zamanaşımı süreleri yine TCK 68/1 maddesinde belirtilen sürelerin 2/3’si hesaplanarak uygulanır.
Ceza Zamanaşımı Hangi Tarihte Başlar?
TCK 71. Maddesinde yer alan ceza zaman aşımı sürelerini kesen haller dışında hükmün kesinleşmiş olduğu tarihte başlar. (TCK 68/5) Ancak TCK 71 maddesinde yer alan zamanaşımı süresini kesen hallerden herhangi birisinin varlığı halinde zamanaşımı süresinin başlama zamanı kesintiye uğradığı gündür.
Ceza Zamanaşımını Kesen Haller
Ceza zamanaşımı süresini kesen haller ise iki farklı şekilde TCK 71. Maddesinde düzenlenmiştir. Hükmün kesinleşmesinden sonra Cumhuriyet Savcılığı veya İnfaz Hakimliği tarafından hükmün infaz edilmesi amacıyla gönderilen tebligat ile zamanaşımı süresi kesilmiş olacaktır. Ya da sanığın bu hükmün kesinleşmesinden sonra ceza üst sınırı 2 yıldan fazla olan bir hapis cezasını gerektirir suç işlemesi halinde de zamanaşımı süresi kesilir.
Ceza Zamanaşımı Süresini Durduran Haller
Ceza veya dava zamanaşımı sürelerine ilişkin hükümlerin yer aldığı TCK 66 – 68 maddelerinde ceza zamanaşımı süresini durduran durumlara yer verilmemiştir. Bu nedenle dava zamanaşımını durduran hallerin aksine ceza zamanaşımını durduran haller Anayasaya ve diğer özel yasalara göre belirlenmiştir.
Örneğin milletvekilleri hakkında verilen hürriyeti bağlayıcı hükümler milletvekilliğinin sona ermesine kadar durmaktadır. Ayrıca İnfaz Kanunu uyarınca hükümlünün başka bir suçtan cezasını infaz ediyor olması halinde de bu cezanın infazı tamamlanıncaya kadar cezanın zamanaşımı süresi durmaktadır.
Ceza Zamanaşımı Nasıl Hesaplanır?
TCK 68 maddesi gereğince zamanaşımı süresinin hesaplanabilmesi için hükmün kesinleşme tarihi ile zamanaşımı süreleri kesen durumların var olup olmadığı bilinmelidir. Herhangi bir zamanaşımı süresini kesen durum olmaması halinde hükmün kesinleşme tarihi dikkate alınarak TCK 68/1 maddesinde sıralanmış ceza miktarına göre bir hesaplama yapılır.
Örneğin sanık hakkında dolandırıcılık suçundan 7 yıl 6 ay 23 gün hapis cezası hükmü kurulmuş olsun. Bu durumda sanık hakkında uygulanacak zamanaşımı süresi TCK 68/1-d maddesinde belirtilen 20 yıldır. Sanığa mahkeme hükmünün tebliğ edilerek 01.01.2025 tarihinde kesinleşmesi durumunda ve başkaca zamanaşımı süresini kesen durum bulunmaması halinde 02.01.2025 tarihinde zamanaşımı süresi dolmuş olacaktır.
Hükümlünün 12 – 15 yaş aralığı grubunda olması halinde ise TCK 68/2 maddesi uyarınca bu zamanaşımı süresi 1/2 oranında uygulanacağından 02.01.2035 tarihinde zamanaşımı süresi dolmuş olacaktır.
Ceza Zamanaşımı Kaç Yıldır?
Tıpkı dava zamanaşımında olduğu gibi cezanın zamana aşımına uğrama süresi de sanık, şüpheli veya hükümlü hakkında ceza miktarına göre değişir. Dava zamanaşımında henüz hüküm kurulmamış olduğundan ilgilinin üzerine atılı suçun ceza üst sınırları dikkate alınarak bir belirleme yapılır.
Ceza zamanaşımı süresinin hesaplanmasında ise hükümlü hakkında kurulan mahkumiyet hükmünün miktarı göz önüne alınır. Bu nedenle her bir hüküm için farklı süreler belirlenmiştir. TCK 68 maddesinde yer alan hükümlere göre ceza zamanaşımı süresi en az 10 yıl en fazla kırk yıldır. Hükümlünün 18 yaşından küçük olması halinde belirli yaş gruplarına göre TCK 68/1 maddesinde yer alan zamanaşımı süreleri 1/2 ile 2/3 oranında azalabilecektir.
